Centar za životnu sredinu u saradnji sa kolegama iz Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog naslijeđa 2023. godine počeo je rad na uspostavljanju prvih monitoring programa vrsta za Republiku Srpsku. Program je izrađen tokom 2024. godine, a prve terenske aktivnosti prikupljanja podataka i uspostave monitoringa započele su početkom ove godjne.
Prikupljanje podataka o vrstama veoma je značajno za naučnu zajednicu, jer na taj način mogu da se prate trendovi i stanje populacija određenih vrsta. Nažalost, broj istraživača u Bosni i Hercegovini nije veliki, tako da je količina podataka sa kojom trenutno raspolažemo jako mala. Zato je važno uključivanje šire javnosti u prikupljanje podataka, jer na taj način, ne samo da doprinosimo boljem poznavanju vrste, nego i podižemo svijest građana o potrebi očuvanja prirode. Sa druge strane građani mogu dati svoj doprinos kroz promovisanje nauke i steći nova znanja o prirodi koja nas okružuje.
Sve navedeno smo željeli primjeniti u praksi, pa smo početkom ove godine započeli kampanju o građanskoj nauci koja je trebala da pruži osnovnu podršku i smjernice građanima da doprinesu boljem poznavanju vrsta i staništa naše zemlje. Prva vrsta koju smo odabrali bio je jelenak – vrsta koja je lako prepoznatljiva, a ima status zaštićene vrste i na domaćim i međunarodnim listama.
Tokom kampanje za prikupljanje podataka o prisustvu jelenka uspjeli smo dobiti oko 80 nalaza samo za područje Republike Srpske, a od toga čak 27 novih lokaliteta za koje nismo imali ranije podatke.
Slikovni prikaz distribucije jelenka prije kampanje i nakon prve godine kampanje dovoljno govori:
Distribucija jelenka krajem 2025. godine
.
Zahvaljujemo se svim građanima koji su doprinijeli popunjavanju praznina, naročito našim najmlađim učesnicima kampanje, koji su svojom kreativnošću uljepšali kampanju, pa smo tokom godine dobijali i zanimljive fotografije jelenka. Za najbolje radove smo pripremili i skromne nagrade.
Sledeće godine u periodu od marta do septembra nastavljamo sa prikupljanjem podataka o jelenku i ovom prilikom vas pozivamo da se prošetate po obližnjem parku, vrtu, šumi, fotografišete jelenka i pošaljete nam njegove koordinate.
Sve informacije o prikupljanju podataka možete naći na našoj stranici na ovom linku, uključujući i same monitoring programe za odabrane vrste.